Tại sao người Việt nói tiếng anh kém như vậy?

Lợi thế với bảng chữ cái Latinh, được làm quen với tiếng Anh từ các lớp tiểu học, thế nhưng tiếng Anh của người Việt vẫn kém xa các bạn láng giềng như Singapore, Malaysia, Philippines. Đâu là lý do khiến người Việt nói tiếng Anh kém? Có giải pháp gì để học giỏi thứ ngôn ngữ quốc tế này?

Đa số người Việt Nam hiểu rõ tầm quan trọng của tiếng Anh trong bối cảnh toàn cầu hóa. Các bậc cha mẹ hiểu rằng có tiếng Anh tốt sẽ là chìa khóa cho một tương lai rộng mở với con. Các bạn trẻ rõ ràng hơn ai hết cảm giác bất lực khi muốn kết bạn với người nước ngoài, khi muốn xem phim, phỏng vấn idol của mình mà không cần dán mắt vào những dòng phụ đề. Rào cản ngôn ngữ sẽ là trở ngại to lớn với sự nghiệp và cuộc sống của cả một thế hệ. 

Thực tế, người Việt khá chịu chi cho việc học tiếng anh. Với một con số đầu tư không hề nhỏ, nhưng hiệu quả đạt được lại cực kỳ bất ngờ - tiếng Anh vẫn kém! 

Xem thêm : Phương pháp học tiếng anh cho người mất gốc

Quá chú trọng vào học ngữ pháp

Dù tiếng Anh được đưa vào chương trình giảng dạy từ rất sớm và xuyên suốt tới khi các bạn học sinh hoàn thành chương trình THPT, thế nhưng trọng tâm của phương pháp giảng dạy và kiểm tra vẫn luôn là ngữ pháp và từ vựng. 

Nhiều người sẽ nói “thế học ngoại ngữ mà không học ngữ pháp thì học cái gì”. Tầm quan trọng của ngữ pháp là không thể phủ nhận, nhưng suốt cả ngần ấy năm học các bạn học sinh phải dành hầu hết thời gian để làm các bài tập ngữ pháp và học thuộc một số lượng từ vựng không nhỏ mà không hề được luyện tập để vận dụng chúng trong hoàn cảnh giao tiếp. Sau cùng, những kiến thức ngữ pháp và từ vựng đó chỉ vẫn mãi là những công thức, con chữ khô khan, không hề có tính ứng dụng trong thực tế. 

Có rất nhiều học sinh đạt điểm tổng kết cuối năm, thậm chí thành tích cao trong các kì thi học sinh giỏi, nhưng khi đứng trong hoàn cảnh giao tiếp thực tế thì ấp úng, không nói được một câu hoàn chỉnh. 
 

Ít thực hành nghe, nói

Ngại nói, sợ nói sai. Đây là tâm lý chung của những người học tiếng Anh lâu năm nhưng vẫn xếp loại kém.
Trên lớp, việc luyện nói chỉ dừng lại ở việc giáo viên đọc to một câu rồi học sinh đọc lại. Thay vì học cách phản xạ giao tiếp, các bạn sẽ học “vẹt” một số mẫu câu thông dụng. 
Câu tiếng Anh huyền thoại đối với mỗi người Việt có lẽ là “How are you?” “I’m fine, thank you. And you?”

Phát âm sai khiến người đối thoại không thể hiểu được bạn đang nói gì, cũng là một nguyên nhân dẫn đến tình trạng ngại nói. Ở Việt Nam, không nhiều người chú trọng cách phát âm chuẩn tiếng Anh. Họ học từ vựng, mẫu câu, khi không còn ngại nói sẽ cố gắng nói được nhiều chứ không đi vào chỉnh ngữ âm. 

Ngoài ra, phát âm của giáo viên không chuẩn khiến các bạn cũng sẽ nói kém. Những lỗi sai sau nhiều năm sau khi đã trở thành thói quen rất khó để sửa. 

Kỹ năng nói và nghe có quan hệ mật thiết với nhau. Phát âm chuẩn giúp việc nghe dễ dàng hơn. Ngược lại, nghe nhiều giúp cải thiện phát âm. 
Hiện nay, người học Việt chưa có thói quen nghe tiếng Anh. Hoặc nghe nhưng không để ý, không liên tục, dẫn đến không đạt được hiệu quả mong muốn. 

Xem thêm : Cách học tiếng anh hiệu quả tại nhà
 

Nghĩ bằng tiếng Việt, rồi dịch sang tiếng Anh. Vòng luẩn quẩn khiến “giỏi tiếng Anh” cứ mãi xa vời

Hầu hết học sinh được làm quen với tiếng Anh từ khá sớm, từ bậc THCS, thậm chí là bậc tiểu học từ sau năm 2003. Nhưng thực tế, chúng ta chỉ thực sự nghiêm túc khi cần thi tốt nghiệp hay khi tiếng Anh là điều kiện bắt buộc đầu vào và đầu ra trong trường đại học. 
Điều đó có nghĩa chúng ta học tiếng Anh khi tiếng Việt đã thành thạo. Tuy nhiên thành thạo tiếng Việt vô hình chung lại trở thành một rào cản khi ta học tiếng Anh (hay bất cứ một ngôn ngữ thứ hai nào). 

Khi học tiếng Anh, chúng ta có xu hướng so sánh với những gì đã biết trong tiếng Việt. 
Bạn sẽ đọc từ này như thế nào “lit”?. Dễ quá chả cần tra từ điển, lờ-ít-lít, lít?.

Nếu bạn phát âm từ này như vậy, đã sai hoàn toàn nhé. Không tin hãy mở từ điển oxford learner dictionary hoặc Cambridge Dictionary ra nghe thử. Nhiều bạn than thở, học nhiều năm mà phát âm tiếng Anh không chuẩn, vậy hãy thử xem lại mình có vô tình mắc phải sai lầm này không nhé. 

Khi nhìn thấy một sự vật, bạn sẽ nghĩ đến tên gọi sự vật đó trong tiếng Anh hay tiếng mẹ đẻ trước? Câu trả lời không khó đoán. Bạn sẽ nghĩ đến tiếng Việt trước, sau đó tìm kiếm từ tương đương trong tiếng Anh. Cách tư duy này tiếp tục được sử dụng cho cả câu dài khi bạn trong cuộc đối thoại thực tế. 
Thói quen dịch tiếng Việt sang tiếng Anh thâm căn cố đế này chính là lý do bạn mất rất lâu để nói được một câu hoàn chỉnh. Cuộc nói chuyện sẽ thế nào khi bạn mất cả vài phút để nói xong một câu? 
 

Sự độc đáo của tiếng Việt

Càng học nhiều ngoại ngữ, bạn sẽ càng thấy tiếng Việt đẹp và độc đáo. Sự độc đáo này sẽ trở thành cản trở cho người học trong việc phát âm. 

Tiếng Việt là ngôn ngữ đơn âm, tức là một từ sẽ được cấu thành một âm. Trong khi tiếng Anh là ngôn ngữ đa âm, một từ tiếng Anh có thể bao gồm nhiều âm tiết khác nhau. 
Ví dụ:
Từ “tiếng Anh” bao gồm 2 âm cũng là 2 từ “tiếng” và “Anh”
Từ “English”, một từ nhưng bao gồm 2 âm tiết /ˈɪŋ.ɡlɪʃ/

Do ảnh hưởng đặc điểm của tiếng mẹ đẻ nên người Việt thường có khuynh hướng phát âm “một từ tiếng Anh có nhiều âm” như “nhiều từ tiếng Việt có một âm”, và hay bỏ qua các phụ âm cuối. 

Tiếng Việt có thanh điệu (tạo nên bởi các dấu); Tiếng Anh có trọng âm. Người Việt không có khái niệm trọng âm trong “ngôn ngữ đầu tiên” của họ và thường không ý thức được tầm quan trọng của trọng âm. Học cách đọc và đọc đúng trọng âm là một trong những điều kiện cơ bản để luyện phát âm tiếng Anh.

Giải pháp đi từ "kém" lên khá và giỏi tiếng Anh

Học tiếng Anh như một đứa trẻ

Trước khi biết nói, Tiếng Anh cũng là ngoại ngữ với trẻ em người Mỹ. Chính chúng cũng phải học tiếng Anh, cũng giống như tôi, bạn và tất cả người Việt từng học tiếng Việt từ thủa vỡ lòng vậy.

Một đứa trẻ sẽ nghe người lớn nói chuyện, sau đó bắt chước và học nói. Sau cùng mới là học đọc và viết. Như vậy, quy trình tự nhiên một người học chính ngôn ngữ mẹ đẻ của mình là nghe - nói - đọc - viết. 

Dù khi chúng ta đã trưởng thành, để bắt đầu học bất cứ một ngôn ngữ mới nào, hãy học theo quy trình tự nhiên này.

Chuẩn hóa phát âm với bảng IPA 43 âm

Phát âm chuẩn là chìa khóa để cải thiện kỹ năng giao tiếp. Bước đầu tiên của quá trình này là chuẩn hóa phát âm với bảng IPA. 
IPA (International Phonetic Alphabet) là bảng phiên âm tiếng Anh đầy đủ, gồm các ký tự quy định cách phát âm của 44 âm tiết cơ bản trong Tiếng Anh. Tất cả các từ trong tiếng Anh đều được cấu thành từ 44 âm này. Học cách đọc và phát âm chuẩn các âm tiết này sẽ giúp bạn nói hay và chuẩn hơn rất nhiều. 

Quan trọng là thế nhưng học tiếng Anh ở bậc phổ thông hay tự học ở nhà, người học thường bỏ qua hoặc xem nhẹ bảng IPA. 
 

Đừng sợ sai

Có rất nhiều người có vốn từ vựng, ngữ pháp và kỹ năng phát âm nhất định nhưng khi bước vào tình huống giao tiếp thực tế lại nói không tốt. Một chuyện nghe có vẻ vô lý nhưng có không ít người đang gặp phải vấn đề này.
Lý do chung cho tình trạng này rất đơn giản, gói gọn trong một chữ “sợ”. Sợ mình dùng ngữ pháp sai, sợ mình phát âm không chuẩn. Sợ bị người khác cười chê. Lâu dần, họ đánh mất tự tin và hình thành chướng ngại tâm lý trong giao tiếp tiếng Anh.

Để nói tiếng Anh trôi chảy, hãy bỏ mọi nỗi sợ và lo lắng lại phía sau. Nếu sai lại sửa, sửa tới khi nào đúng thì thôi. Nếu không sai thì sẽ không bao giờ có cơ hội sửa đúng. 
Bí kíp thành công không phải bạn nói chuẩn như thế nào mà là bạn có dám sai và sửa sai hay không. 

Hiểu được những hạn chế trong phương pháp học tiếng Anh hiện tại và gạt bỏ được những trở ngại tâm lý, bất cứ ai cũng có thể “giỏi tiếng Anh” và tự tin giao tiếp trôi chảy. Hãy bắt đầu thay đổi thói quen học ngay hôm nay!

Click để xem thêm một số tips giúp bạn bắt đầu dễ dàng hơn

>> 5 quy tắc đánh trọng âm

>> Cách phát âm chuẩn giọng Anh-Mỹ